De authentieke gemeenschap: microfinanciering

Deze post sluit nauw aan bij mijn post over for-profit MFI’s die als inleiding op deze case-study gelezen kan worden. Deze post is mijn commentaar op een artikel uit The New York Times geschreven door Elisabeth Malkin: http://www.nytimes.com/2008/04/05/business/worldbusiness/05micro.html?em&ex=1207540800&en=253b1304b9bc5c3f&ei=5087%0A.

Wie niet graag leest kan ik doorverwijzen naar volgende reportage (20 minuten) gemaakt door PBS: http://www.pbs.org/now/shows/338/index.html.

Het artikel van Malkin handelt over het succesverhaal van de Mexicaanse microfinancieringsorganisatie Compartamos (Spaans voor ‘Laten we delen’). Deze organisatie startte haar activiteiten in 1990 als NGO maar vormde zich in 2000 om tot een for-profit organisatie. Ondertussen is het aantal klanten van Compartamos van 60.000 in 2000 gegroeid tot 616.000 in 2007. Compartamos werd de afgelopen jaren vaak bekritiseerd omwille van zijn hoge rentevoeten. Klanten betalen vandaag gemiddeld 90% interest op hun leningen terwijl we in de rest van de wereld rentevoeten zien van gemiddeld 25% tot 45%. Hoge kosten, beperkte efficiëntie en minimale competitie zouden de rentevoeten in Mexico hoog.houden De rentevoet die Compartamos vraagt is bijvoorbeeld slechts enkele procentpunten hoger dan die van zijn landelijke concurrent Pro Mujer.

In 2007 verkochten de eigenaars van Compartamos 30% van hun aandelen aan particuliere investeerders in een initial public offering of IPO (Voor meer informatie over IPO: http://en.wikipedia.org/wiki/IPO). Deze verkoop bracht ongeveer 458 miljoen dollar op. 150 miljoen dollar hiervan ging rechtstreeks naar Mexicaanse investeerders en de oprichters van Compartamos en ongveer de helft werd terug in het bedrijf geïnvesteerd. De eerste IPO van een MFI was en is een veelbesproken gebeurtenis in de wereld van microfinanciering.

Naast de kwestie van de IPO toont een studie uit 2007 van de Consultive Group to Assist the Poor of CGAP, een onafhankelijke adviesorganisatie over microfinanciering, aan dat 23,6% van de opbrengsten van Compartamos als winst werd uitgekeerd in 2006. (5) Dit lijkt op het eerste zicht veel maar in een artikel uit The Economic Times stelt Peter Vassiliou, voorzitter van de investeringsgroep Legatum Capital, dat Compartamos deze winst genereert omdat zij efficiënter zijn dan andere Mexicaanse MFI’s. (6)

De IPO van Compartamos werd niet langs alle kanten toegejuicht. Muhammad Yunus is waarschijnlijk de bekendste criticaster. Hij stelt dat de klanten van Compartamos de winsten genereerden maar hier zelf niet in deelden en dat Compartamos evolueert in juist datgene waar MFI’s de armen tegen zouden moeten beschermen, namelijk gewetenloze profiteurs.(3)

Lynne Patterson, oprichtster van Pro Mujer, een non-profit microfinancieringsorganisatie uit Latijns-Amerika springt Yunus bij en zegt dat het noodzakelijk is dat de gemaakte winsten geherinvesteerd worden in diensten voor de cliënten. Ook Sam Daley-Harris, directeur van de Microcredit Summit Campaign is deze mening toegedaan. Hij zegt dat wanneer MFI’s meer geven om het welzijn van het bedrijf en hun investeerders dan om hun cliënten dat zij dan voorbijgaan aan het oorspronkelijke doel van armoedebestrijding.

Charles Waterfield, een microfinanciering consultant waarschuwt dat de IPO van Compartamos andere MFI’s zou kunnen aanzetten om hetzelfde te doen. Dit zou het beeld van microfinanciering bij het grote publiek kunnen schaden.

Compartamos zelf reageert hierop door te stellen dat de uitbreiding van investeerders noodzakelijk is om hun diensten aan zo veel mogelijk armen te kunnen aanbieden.

Ook op het terrein zelf schijnen de cliënten van Compartamos zich niet al te veel zorgen te maken om de rentevoet. De meeste onder hen hebben in het verleden al een andere MFI verlaten die een hogere rentevoet vroeg. Vele vrouwen hebben door middel van de leningen van Compartamos een succesvolle onderneming opgestart en zien de leningen als hun redding.

Ik denk dat enige kritiek ten aanzien van het recente handelen van Compartamos wel gegrond is. De cijfers tonen aan dat de eigenaars inderdaad een grote winst hebben gemaakt. Tegelijkertijd hebben zij ervoor gezorgd dat vele armen een beetje minder arm geworden zijn. Ik ben de mening toegedaan dat het niet opportuun is om terug te keren naar de not-for-profit microfinanciering uit het verleden, zoals ik reeds motiveerde in mijn post over for-profit microfinanciering. Compartamos heeft zich geprofileerd als een zeer efficiënte speler. We zien dat de terugbetalinggraad bij Compartamos niet lager is dan bij andere MFI’s en hun klantenbestand blijft jaarlijks groeien. Dit zou niet het geval zijn wanneer klanten de leningen niet waarderen. Het lijkt me wel belangrijk dat zowel investeerders als klanten voldoende zicht hebben op de werking van de organisatie. De vaak ongeschoolde arme klanten moeten correcte informatie krijgen over hun opties. Voldoende transparantie blijft steeds een aandachtspunt.

De huidige hoge interestvoeten moeten tevens gezien worden in relatie tot de unieke situatie in Mexico. Indien de interestvoeten van Compartamos werkelijk te hoog zijn dan zal er vroeg of laat een andere organisatie, bijvoorbeeld een grote commerciële bank, op de markt komen die inziet dat de immense groep armen een markt is waar geld te verdienen valt en zullen zij in competitie treden met Compartamos. Competitie zal dan leiden tot een lagere rentevoet en toenemende efficiëntie. Hierbij moeten we in acht nemen dat de markt voor microfinanciering in Mexico nog groot en nog lang niet verzadigd is. In India waar er veel meer MFI’s in competitie treden met elkaar is de rentevoet aanzienlijk lager geworden. In Mexico laat deze competitie op zich wachten maar of we daarom de bazen van Compartamos een bende geldscheppers kunnen noemen is een andere vraag.

Voor een uitgebreid overzicht betreffende de IPO van Compartamos verwijs ik naar volgende studie van Richard Rosenberg: http://www.cgap.org/gm/document-1.9.2440/FocusNote_42.pdf

Vinden jullie de IPO van Compartamos aanvaardbaar of niet?

Bronnen:

(1) Epstein, K. & Smith, G. Compartamos: From Nonprofit to profit. Businessweek, 13/12/2007. Geraadpleegd op 13/12/2008 op http://www.businessweek.com/magazine/content/07_52/b4064045919628.htm

(2) Malkin, E. Microfinance’s success sets of a debate in Mexico. The New York Times, 5/04/2008. Geraadpleegd op 13/12/2008 op http://www.nytimes.com/2008/04/05/business/worldbusiness/05micro.html?em&ex=1207540800&en=253b1304b9bc5c3f&ei=5087%0A

(3) Menon, S. Compartamos versus Yunus. The Business Standard, 24/08/2008. Geraadpleegd op 13/12/2008 op http://www.microcreditsummit.org/enews/2007-07_index.html

(4) Microcredit summit. Compartamos IPO: Microfinance doing good or the undoing of microfinance?http://www.microcreditsummit.org/enews/2007-07_index.html Microcredit summit e-news, vol. 5 issue 1, July 2007. Geraadpleegd op 13/12/2008 op

(5) Rosenberg, R. Reflections on the Compartamos Initial Public Offering: A Case Study on Microfinance Interest Rates and Profits. June 2007. Geraadpleegd op 13/12/2008 op http://www.cgap.org/gm/document-1.9.2440/FocusNote_42.pdf

(6) Vassiliou, P. Microfinance must embrace the Financial market. The Economic Times, 20/08/2008. Geraadpleegd op 13/12/2008 op http://economictimes.indiatimes.com/Money__Banking/Microfinance_must_embrace_the_free_market/articleshow/3382074.cms